در سال آبی جدید که روزهای پایانی نیمه اول آن را میگذرانیم، قرار بود ۴۴درصد از هر آنچه از آسمان میبارد نصیب دریاچه ارومیه شود و کشاورزان نیز با حقابهای که در فصل زراعی از ذخیره سدها نصیبشان میشود با روشهای نوین آبیاری قطرهای، تجمیعی و تغییر الگوی کشت، سازگار شوند.سال گذشته یکمیلیارد و ۴۰۰میلیون مترمکعب آب بدون دخالت انسان به دریاچه ارومیه سرازیر شد.
ولی امسال آنچنان که آمارها نشان میدهد در سهماهه اول سال آبی قرار داریم (مهر، آبان و آذر)، میزان بارش کمتر از حد نرمال بود و هر آنچه از آسمان نصیب دریاچه شده است مربوط به سه ماهه پایانی سال۹۸ و روزهای اخیر است. میزان بارش در حوضه آبریز ارومیه حتی نسبت به دو دهه اخیر نیز کمتر بود. براساس گزارشها، میزان بارش که در درازمدت ۳۰۰میلیمتر بود، امسال ۲۵۸میلیمتر ثبت شد.براساس آخرین آمارها، تراز دریاچه ارومیه هماکنون ۱۲۷۱٫۶۸متر شده است.
به گفته فرهاد سرخوش، مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه، از اوایل آذرماه تا نیمهاردیبهشت، سردهانههای نصب شده بر رودخانههای اصلی حوضه آبریز دریاچه ارومیه، حقابه زیستمحیطی را به پهنه دریاچه رساندند.سرخوش در گفتوگو با همشهری، میگوید: این آب شامل روانابها و بارش باران میشود. در این مدت خاکریزهایی که بهعنوان سردهانه تعبیه شده بود و با هر سیلاب ویران میشد، با دایکهای بتنی تعویض شد و در نتیجه هنگام سیلابهای بهاری، آب به تمامی، به سمت دریاچه هدایت شد.
در نتیجه هدررفت آب در ۶رودخانه اصلی حوضه آبریز دریاچه (سیمینهرود، میاندوآب، مهاباد چای، گدار چای، باراندوز چای، شهر چای) و دو رودخانه کم رمق (نازلو چای و زولا چای) رخ نداد. بنابراین طبق برنامه ستاد احیای دریاچه ارومیه، مصرف آب در بخش کشاورزی این رودخانهها نیز تا ۴۰درصد کاهش خواهد یافت.از ۴سد اصلی حوضه آبریز آذربایجان غربی، ۶۰۰میلیون مترمکعب آب تاکنون به سمت پیکره دریاچه رهاسازی شده است و همچنان ادامه دارد.
دادههای ایستگاههای ایزومتریک در این حوضه نشان میدهد که هماکنون ۲۷۰مترمکعب بر ثانیه، آب از پشت سدها به سمت دریاچه در حال حرکت است. فرهاد سرخوش، مدیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه از ذخیره آب پشت سدها، حقابه کشاورزی و شرب همچنان محفوظ است میگوید: بهطور مثال از ۲۰۰میلیون مترمکعب آب که پشت سد شهرچای قرار میگرفت، ۷۵میلیون مترمکعب برای کشاورزی و شرب کفایت میکند.
در سالهای قبل کشاورزان هر سال آب باقی مانده در پشت سدها را تا آخرین قطره مصرف میکردند اما امسال مابقی آب سدها نیز راهی پیکره میشود. ۶۰۰میلیون مترمکعب آب تاکنون راهی دریاچه ارومیه شده است که نتیجه اجرای برنامههای جلوگیری از هدر رفت آب در بخش کشاورزی است. با وجود کاهش بارش نزولات جوی در چند سال اخیر (به استثنای بهار سال قبل)، حجم آب قابلقبولی راهی دریاچه ارومیه شده است.
اما سهم دریاچه از حیات، فقط از پای سدها تامین نمیشود بلکه هنوز هم وجود ۶۰هزار حلقه چاه که عمدتا غیرمجاز هستند و افزایش سطح زیرکشت در بخش کشاورزی مانع از دستیابی دریاچه ارومیه به حق هزاران ساله خود شده است