به گزارش دیبا خبر، اهمیت اقتصاد به خصوص طی ماه‌های اخیر چندین برابر شده است. نوسانان قیمت ارز، گرانی‌های اخیر، افزایش بیکاری‌ها، افزایش معضلات اجتماعی و صدها بلکه هزاران مسأله ریز و درشت همه و همه تحت الشعاع دنیای بزرگ اقتصاد جهانی هستند.

باید اذعان کرد، سکانداری شهرها نیز در این شرایط کار دشواری است، به طوری که همگی شاهد هستیم شهرداری‌ها نیز طی سال‌های اخیر با بحران جدی در تامین هزینه‌های جاری و هم چنین آغاز یا به اتمام رساندن پروژه‌های شهری هستند.

در ادامه به ارزیابی برخی چالش های اقتصادی و راهکارهای برون رفت از این شرایط از زبان دکتر داوود ندیم، پدر سرمایه‌گذاری شهری ایران که نفر اول انعقاد قرارداد‌های سرمایه‌گذاری حوزه شهری در کشور است، می‌پردازیم.

داوود ندیم، متولد ۱۳۴۹ در شهرستان سردرود تبریز، دارای مدرک دکترای مدیریت استراتژیک، همان کسی است که اکنون عنوان پدر سرمایه‌گذاری شهری ایران را با خود یدک می‌کشد. پدری ۴۸ ساله که در عصر یخبندان فکری با ایده‌های نو و کاربردی خود طوفانی به راه انداخت که نقطه آغازش تبریز بود. طوفانی که نه خرابی و ویرانی که ثروت و نگاه نو با خود به همراه داشت. امروز ما فقط گوشیم تا بدانیم چرا وی عنوان نام پدر سرمایه‌گذاری شهری ایران را به دست آورده است و تا امروز چه کارهایی انجام داده است.

• شنیده‌ایم شما کارمند شهرداری تبریز هستید، چطور شد از یک کارمند ساده به این جایگاهی که اکنون دارید، رسیدید؟ بله من با ۲۹ سال سابقه کار در شهرداری تبریز را دارم و امسال هم بازنشسته می‌شوم. من از بچگی در مغازه پدرم حضور و ذهنیت روشنی در حوزه اقتصادی داشتم. اوایل استخدام در امور اداری شهرداری مشغول به کار بودم و بعد در حوزه شهرسازی خدمت کردم، در نهایت بعد از حضور در چندین پُست دیگر در سال ۷۶ به عنوان مدیر سرمایه‌گذاری منطقه ویژه اقتصادی جلفا منصوب شده و تا سال ۸۵ نیز در آنجا خدمت کردم. بعد که دوباره به شهرداری تبریز برگشتم، به خاطر تجربه‌ای که از حضورم در جلفا به دست آورده بودم، خلأهایی در حوزه سرمایه‌گذاری شهری احساس کردم. یادم هست در یکی از جلسات شهرداری تبریز در رابطه با درآمدهای پایدار شهری بحث و تبادل نظر می‌شد، در همان جلسه فردی گفت” باید برای وصول عوارض پرداخت نشده شهرداری، سر هر خیابانی چند سرباز بگذاریم تا مدارک رانندگان را بگیرد و آنها مجبور شوند برای دریافت مدارکشان، عوارض را پرداخت کنند”. این پیشنهاد و پیشنهادهای مشابه در آن جلسه که همگی بر اساس سیستم سنتی اداره شهرداری‌ها بود، برای من قابل درک نبود. این شد که تصمیم گرفتم راه‌های جدیدی برای افزایش درآمد شهرداری‌ها تدوین کنم.
• از طرح‌هایتان استقبال شد یا در مقابل‌اش جبهه‌گیری کردند؟ بسیاری از افراد از همان اوایل کار شدیدا مخالف ایده‌های من بودند. در زمستان ۸۵ که بودجه سال ۸۶ تنظیم می‌شد، از من خواستند تا میزان بودجه پیشنهادی را اعلام کنم و من گفتم، ۴۵۰ میلیارد تومان تنها از طریق سرمایه‌گذاری، نگو بودجه همان سال شهرداری تبریز در کل ۴۲۰ میلیارد تومان بود و در همان جلسه من مورد هجمه دیگران قرار گرفتم که از چیزی خبر ندارم، اما در همان سال ۸۶ من به جای ۴۵۰ میلیارد تومان، ۶۵۰ میلیارد تومان اعتبار جذب کردم. به ترتیب در سال‌های بعد ۸۰۰، یک هزار و ۲۰۰، یک هزار و در نهایت دو هزار میلیارد تومان به شهرداری تبریز تزریق شد. مجموع قراردادهای پنج یا شش سالی که گفتم یعنی از سال ۸۶ به بعد ۶۵ هزار میلیارد ریال برآورد شد.
• شما مؤسس اولین مدرسه سرمایه‌گذاری ایران هستید، بیشتر توضیح می‌دهید؟ با توجه به نیازهای روز جامعه، من به همراه ۱۴۰ نفر از اساتید برجسته کشور دور هم جمع شدیم و تصمیم گرفتیم تا از طریق احداث دانشکده به تدریس مبانی و اصول سرمایه‌گذاری شهری اقدام کنیم، اما به دلیل زمان‌بَر بودن این کار، در نهایت به صورت NGO وارد و اولین مدرسه سرمایه‌گذاری ایران را به صورت مجازی راه انداختیم و اقدام به برگزاری دوره‌های تخصصی و ارائه مدرک گذراندن دوره‌های کوتاه مدت از طریق یکی از دانشگاه‌ها کردیم.
• این آموزش‌ها در چند شهر برگزار شده؟ این دوره‌ها در ۱۰ شهر ایران که عمدتا مراکز استان‌ها بودند از قبیل اردبیل، زنجان، کرمانشاه، بجنورد، سمنان و یزد و… برگزار شده و همچنان ادامه دارد.

• این طرح از تبریز شروع شده، پس چرا در خود تبریز دوره‌های آموزشی تا بحال برگزار نکردید؟ شهرها خودشان برای برگزاری دوره‌ها درخواست می‌کنند و تا امروز هیچ درخواستی از تبریز به دستمان نرسیده است.

• خب برگردیم به بحث مدرسه سرمایه‌گذاری، کار شما و همکارانتان که فقط به تدریس خلاصه نمی‌شود؟ ما بعد از آموزش وارد مرحله مشاوره و فاز اجرایی شدیم و شروع به جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی کردیم. برگزاری تورهای سرمایه‌گذاری در همین راستا صورت می‌گیرد، ما در ابتدا فراخوانی را تنظیم و به شرکت‌های معتبر از سراسر جهان ایمیل می‌زنیم، در همان حال نیز فرصت‌های سرمایه‌گذاری را شناسایی و به آنها معرفی می‌کنیم. به عبارت ساده‌تر ما در ابتدا یک سری از اطلاعات پروژه را در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهیم، بعد از آن ها می‌خواهیم تا نظرات و پیشنهادات خود را بیان کنند و در نهایت در صورت تمایل طرفین و با پیگیری‌های ما قرارداد سرمایه‌گذاری تنظیم می‌شود.

• در خصوص اولین تور سرمایه‌گذاری در ایران و جزئیاتش بفرمایید! ما برای جذب سرمایه‌گذار با ۶۰۰ شرکت خارجی مکاتبه کردیم و در نهایت پس از پیگیری‌های مداوم قرار شد، اولین تور سرمایه‌گذاری حوزه عمران شهری کشور با اعلام آمادگی۵۰شرکت خارجی تیر ماه سال جاری برگزار شود. در همان حال بود که با سخنرانی ترامپ، رئیس جمهور آمریکا علیه ایران، ۲۵ شرکت اعلام انصراف کردند و مقرر شد تور با حضور ۲۵ شرکت باقی مانده برگزار شد، این شرکت‌ها بلیط سفر به ایران را تهیه کرده بودند، اما درست دو روز مانده به پروازشان، شاهد تظاهرات عده‌ای از مردم و ناامنی در تهران بودیم، تعدادی هم به این دلیل از حضور در تور انصراف دادند. در نهایت ماندند ۱۲ شرکت که البته توانستیم از بین شرکت‌های انصرافی، هشت شرکت را دوباره مجاب به حضور در تور کنیم و این تور طی دو مرحله برگزار شد و از شهرهای بجنورد، اهواز، تبریز، ملایر و تهران بازدید به عمل آمد.

• برگزاری این تور به عقد چند قرارداد انجامید و آیا آنطور که پیش بینی کرده بودید، موفق شد؟ کارها آنطور که باید پیش نرفت، سخنرانی‌های ترامپ، ناامنی در تهران در برهه‌ای کوتاه بسیاری از برنامه‌های ما را به هم زد، حاشیه‌ها در حوزه سرمایه‌گذاری آنقدر زیاد شد که ۹۰ درصد کارمان را خراب کردند، شما تصورش را بکن، دقیقا یک هفته مانده به برگزاری تور، استاندار کرمان و تعدادی از شهرداران و استانداران در کشور عوض شدند و کل برنامه‌ها به هم ریخت، با این حال ۳۰ تفاهم نامه در بجنورد، ۸ تفاهم نامه در اهواز، ۸ تفاهم نامه در تبریز و در کل انعقاد حدود ۶۰ تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری ثمره برگزاری این تور بود که البته بسته به شرایط اجتماعی و اقتصادی احتمال لغو برخی از قراردادها همچنان هست.

• سرمایه‌گذاری‌ها در چه زمینه‌هایی صورت می‌گیرد؟ این شرکت‌ها در زمینه مدیریت پسماند، حمل و نقل شهری شامل ناوگان شهری، مترو، تراموا، به‌روزرسانی امکانات و ماشین‌آلات شهری، احداث مراکز تفریحی و شهربازی، تله کابین، احداث مراکز گردشگری، احداث و تجهیز مراکز تجاری، انرژی‌های نو و پاک، احداث مراکز اقامتی و هتل، احداث مجتمع‌های مسکونی، نوسازی بافت فرسوده، ترمیم خانه‌های قدیمی، فاینانس، تامین مالی و موارد دیگر بسته به پیشنهادات ما و احتساب میزان سود خود سرمایه‌گذاری می‌کنند.

• شما نخستین فردی بودید که به تدوین شیوه‌نامه سرمایه‌گذاری در شهرداری‌ها دست زدید، در این مورد توضیح دهید! بله سال ۸۵ برای اولین بار این شیوه‌نامه را نوشتیم که شامل سرفصل‌های قانونی، تشکیلاتی، فرایندی و فرهنگی در حوزه سرمایه‌گذاری بود. بعد از اجرایی کردن آن در تبریز، در سال ۱۳۹۱ همان شیوه‌نامه توسط وزیر محترم کشور به تمام شهرها ابلاغ گردید.

در این شیوه‌نامه ما هفت گام اجرایی جذب سرمایه‌گذار را به صورت علمی مدون کردیم که از ایستگاه اول، مطالعات شامل برندینگ شهری، استراتژی توسعه شهری، چشم‌انداز و استراتژی توسعه اقتصادی است شروع و سپس در گام‌های بعدی؛ تهیه بسته‌های مشارکتی، اخذ مجوز، بازاریابی، اعلام فراخوان عمومی یا محدود، قرارداد و در خاتمه نظارت مالی بر پروژه‌ها را شامل می‌شود.

• به تعدادی از فعالیت های‌شاخص خود در حوزه سرمایه‌گذاری اشاره کنید!
• انعقاد ۸۶ قرارداد سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به ارزش بیش از ۳۵ تریلیون ریال در منطقه ویژه اقتصادی جلفا که موجب  ارتقای رتبه این منطقه در کمتر از هفت سال به منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس شد.
• انعقاد ۱۷۶ قرارداد سرمایه‌گذاری مشارکتی داخلی و خارجی به ارزش بیش از ۶۵ تریلیون ریال در اداره سرمایه‌گذاری شهرداری تبریز که موجب شد شهرداری تبریز پنج سال پیآپی رتبه اول کشوری را در این خصوص به دست آورد.

– راه اندازی اولین وب سایت هفت زبانه برای حوزه سرمایه‌گذاری شهرداری تبریز در سال ۱۳۹۰ .

– برگزاری چهار همایش بین المللی سرمایه‌گذاری دوسالانه  در حوزه عمران شهری  با حضور صدها نفر سرمایه‌گذار داخلی و خارجی  در تبریز .

– برگزاری همایش سرمایه‌گذاری فرصت‌های سرمایه‌گذاری آذربایجان‌شرقی در هامبورگ آلمان .

– پیشنهاد اولین لایحه قانون اقتصادی و سرمایه‌گذاری شهرداری‌های کشور که هم اکنون در کمیسیون تخصصی مجلس در شور است.

– تاسیس و راه‌اندازی اولین مدرسه سرمایه‌گذاری و اولین وب سایت جامع  تخصصی سرمایه‌گذاری  تحت وب   NADIMIRAN.IR   .

• تدریس بیش از یکصد جلسه مبانی سرمایه‌گذاری و مشارکت و فرمولاسیون روش‌های مشارکت در شهرداری‌های کشور، استانداری‌ها، وزارت کشور و سایر وزارتخانه‌ها.
• و ابداع مدل ۷-۴-۱ جدیدترین سیستم سرمایه‌گذاری حوزه شهری.

• با توجه به شرایط اقتصادی امروز کشور شما راه برون رفت از مشکلات اقتصادی را در چه می‌دانید؟

ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور، به خصوص از کشورهای اروپایی. اعتقاد ما این است که با ورود هر سرمایه‌گذار به کشور، فقر کم‌تر و کم‌تر می‌شود. ایران پتانسیل‌های زیادی دارد و برای سرمایه‌گذاران اروپایی یک بازار بکر است. شهرهای کشورمان فرصت‌های سرمایه‌گذاری متعددی در زمینه‌های مختلف دارند و ما می‌توانیم با ایجاد بسترهای مناسب سرمایه‌گذاری شاهد توسعه و پیشرفت بیش از پیش در کشور باشیم. سرمایه‌گذاری، اشتغال می‌آفریند، چرخ اقتصاد کشور را به گردش در می‌آورد و حتی بسیاری از مسائل و معضلات اجتماعی را نیز به راحتی از بین می‌برد.

• شما به عنوان فردی که با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بسیاری در تعامل بوده اید، بزرگترین مانع سرمایه‌گذاری در کشور را چه می‌دانید؟

مسأله این است که سیستم اقتصادی کشور ما سیستم پیمانکاری و نفتی است و در این ساختار جایگاهی برای سرمایه‌گذاری تعریف نمی‌شود. ذهنیت جهان سوم به گونه‌ای است که مخالف سرمایه‌گذاری به خصوص از نوع خارجی است. سرمایه‌گذار وقتی می‌آید، امنیت می‌آورد، اما ما هنوز در ایران به مفهوم مشترکی از توسعه دست نیافته‌ایم. عده‌ای شدیدا مخالف سرمایه‌گذاری خارجی هستند و عده‌ای کاملا موافق. افرادی در کشور هستند که به سرمایه‌گذاری خارجی به چشم کافر و جاسوس نگاه می‌کنند و متأسفانه با این نگرش در بسیاری از موارد در آخرین مراحل جذب سرمایه‌گذار نیز مانع تحقق آن شده‌اند.

• چطور می‌توان موانع را برطرف کرد؟

در ابتدا باید بدانیم شرایط امروز کشور و بحران‌های اقتصادی ربطی به دولت دهم و … ندارد، همانطور که گفتم مشکل سیستماتیک است. این فضا و اتمسفر فکری جامعه است که باید اصلاح شود. ما برای جذب سرمایه‌گذار قبل از هر چیز نیاز به زیر ساخت‌های فرهنگی داریم. از سوی دیگر جذب سرمایه‌گذاران خارجی نیازمند احیای اعتماد بین دولتمردان و بخش خصوصی و همچنین ایجاد زمینه‌های لازم از جمله حمایت دولت برای سرمایه‌گذاران در داخل کشور است تا آن‌ها بتوانند با اعتماد کامل به بازار ایران نسبت به نقل و انتقال سرمایه خویش در این بازار اقدام کنند.

• شما خود چه اقداماتی برای بهتر شدن و علمی شدن سرمایه‌گذاری در کشور پیشنهاد می کنید؟

ما با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری وارد مذاکره شده و صفر تا صد پروژه‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را پیگیر می‌شویم( از مرحله فرصت‌یابی، تهیه بسته مشارکتی، اخذ مجوزها، بازاریابی و مذاکره با شرکت‌های داخلی و خارجی، تهیه اسناد فراخوان، همکاری و مشاوره در انتشار فراخوان، تدوین متن قراردادها تا امضا و مبادله قرارداد و تحویل زمین و شروع پروژه) و برگزاری تالارهای سرمایه‌گذاری به منظور نزدیک کردن سرمایه گذاران و سرمایه پذیران به یکدیگر که هر سه ماه یکبار در شهرهای مختلف کشور برگزار می‌شود .

• شده همین ذهنیت های منفی نسبت به سرمایه‌گذاری خارجی، زحمات شما را به باد دهد؟

بله! صدها مورد. بارها پیش آمده از صفر تا صد مراحل جذب سرمایه‌گذار را طی کرده ایم و در مرحله آخر برخی افراد سن‌اندازی یا کارشکنی کرده اند، مثل بازی مار و پله که ممکن است تا پله ۹۹ برسی و ناگهان با نیش مار به پله اول سقوط کنی. ما برای اینکه به مرحله عقد قراداد برسیم باید انرژی زیادی صرف کنیم، از یک طرف باید به سرمایه‌گذار خارجی این اطمینان را بدهیم که بازگشت سود سرمایه‌اش تضمین شده است و از طرف دیگر باید در برابر تمام ریشه‌های فکری مخالف سرمایه‌گذاری ایستادگی کنیم.

گفتگو: وحید فتاحی